Korespondanto el suda Anglujo skribis
Having listened to Stephen Fry in his BBC 4 talks ‘Fry’s Delight’, I was introduced to the word “contranym”, which means the opposite of itself e.g. fast, wicked and cool etc. I noticed in your new dictionary that the word sanction is sankci-o, -i in Esperanto and wondered if this has the two contradictory meanings of approval and penalty. Therefore, does this mean that a contranym exists in Esperanto as well, surely not or maybe it does.
Mi respondis
The PIV entry for sankci/o embraces both the positive meaning (confirmation, approval) and the negative one (measure taken to enforce compliance with a decision or a law). However it also unites both by giving a general definition: an action taken by an authority to determine whether or not someone’s action conforms to specified standards.* sankci/o. Ago de aŭtoritata instanco, kiu konstatas la konformecon aŭ nekonformecon de ies ago kun difinitaj normoj, k konsekvence
1 Konfirmo aŭ aprobo fare de aŭtoritata instanco…
2 Rimedo, aplikata por devigi homojn obei leĝon…
3 Rimedo, aplikata laŭ internacia juro por devigi ŝtaton submetiĝi al decido de internacia organo…
~i (tr) Doni ~on al io.
Checking in tekstaro.com, I find that in classical usage (including Zamenhof’s) we get only the positive meaning. But in modern texts, exemplified by articles from Monato, the negative meaning predominates.
En tekstaro.com la unua ekzemplo de la negativa senco (‘punrimedo’) ja venas el Monato, do povus datiĝi plej frue nur de la jaro 1997. Antaŭ tio, ĉiuj uzoj de la vortoj havas la pozitivan sencon (‘aprobo’), ekz-e ĉe Zamenhof (kongresa parolado, Dresden, 1908)
Nun la unuan fojon nia kongreso aperas sub la oficiala sankcio de regnestro kaj registaro; mi estas certa, ke la esperantistoj alte taksos la gravecon de tiu ĉi fakto; mi esperas, ke ĝi estos komenco de tiu nova tempo, kiam nia ideo ĉesos esti penado de nur privataj personoj, sed ĝi fariĝos grava tasko por la registaroj de la mondo.
Mi ne scias ĉu la PIVa ombrela difino (ago de instanco por konstati (ne)konformecon) havas solidan juran, etimologian aŭ logikan bazon. Aŭ ĉu ĝi estas nura vortarista truko por eviti, ke la vorto tro evidente havu du memkontraŭdirajn signifojn?
Ĉar EED estas konciza vortaro, kaj ĉar la angla sanction estas same dusenca, sufiĉas
sankci/o, ~i sanction
kaj
sanction sankci-o, -i
Ekde proksimume la jena mesaĝo
ReplyDeletehttp://tech.groups.yahoo.com/group/revuloj/message/16118
(2009-09-09) okazis multmesaĝa diskuto pri "sankcio" en la grupo Revuloj...
Dankon pro tiu ligilo, Russ.
ReplyDelete