piroklastaĵoj

Ekzistas diversaj specoj de vulkano. Iuj sputas lafon, kiu moviĝas relative malrapide. Aliaj konsistas el kupolo ema parte kolapsi. Tiaj kolapsoj estigas (angle) pyroclastic flows, kvazaŭ lavangojn el varmegaj rokoj k gaso, kiuj moviĝas je pli ol cent km hore kaj detruas ĉion, kion ili renkontas.
Tia estis la vulkano de Pompejo; tia estas la vulkano de la karibia insulo Montserrat, kie mortis 19 homoj en la kupolkolapso de junio 1997.
La francoj uzas la esprimon nuée ardente, ardanta nubo, kiu estas poezia sed ne tute scienca. En la germana oni diras pyroklastischer Strom, en la itala colata piroclastica, en la rusa пирокластический поток, ktp. Supozeble do ni pravus se ni adoptus en Esperanto la radikon piroklast/ kaj dirus piroklasta fluo.
Klast/o^PIV estas “fragmento de rompita … roko”. Piro- estas “fajro”, same kiel en pirotekniko. Teorie, bonlingvisme, ni povus diri fajrorokera aŭ simile. Prefere tamen ne.
Restas demando ĉu la radiko piroklast/ estas substantiva aŭ adjektiva. Verŝajne ĝi devas esti substantiva, same kiel klast/o, kaj nomas la materialon. Tamen multe pli ofta estas adjektiva uzo, piroklasta fluo.
Akompanis la piroklastajn fluojn de Montserrat pyroclastic surges. Ili similas al piroklastaj fluoj, sed enhavas multe pli altan proporcion da gaso. Dum la piroklastaj fluoj pli-malpli sekvas valojn, ĉiam moviĝante malsupren, la surges povas ankaŭ flui supren kaj moviĝi super montetoj.
Mi ne scias, kiel oni diras tiusencan surge en aliaj lingvoj. Eventuale en Esperanto ni povus nomi ĝin piroklasta nubo. (Vidu la bildon, kaj spektu ankaŭ videon, kiu uzas la esprimon pyroclastic cloud.)