Saturday 17 April 2010

igneous

Ideale, la aŭtoro de vortaro sciu ĉion pri ĉio. Praktike, tio ne povas esti. Ekzemple, mi scias malmulton pri geologio.
Tamen lastatempe mi legis verkon pri la geologio de mia lando. Mi rimarkas nun, ke la traduko de la fakvorto igneous, prenita senŝanĝe el la unua eldono de mia vortaro al la nova eldono, estas ne tute ĝusta. Tekstas nun
igneous nesedimenta

Kial tio ne estas kontentiga? Etimologie, igneous signifas “fajra”, t.e. fajrodevena, t.e. vulkana. Kaj tiuj rokoj, kiuj ne havas terprofundan, vulkanan originon, estas ja faritaj el sedimentoj.

Igneous estas la nomo de speco aŭ klaso de roko. Aŭ de ŝtono, aŭ de “petro” (PIV2 — sed mi ne enprenis tiun neologismon). Aŭ de “rokaĵo” (derivaĵo, kiu laŭ PIV2 estas evitinda sinonimo de petro. Hm.)
La geologoj tamen rekonas ne du klasojn de natura(j) roko(j), kiel mi supozis, sed tri. Laŭ Vikipedio,
Se konsideri la konsiston, la strukturon kaj la teksturon de iu roko oni povas elteni konkludojn pri la deveno de la rokaĵoj, kaj laŭ tiu kriterio oni klasigas plej ofte la rokojn jene:
• Magmaj petroj, Magmo-devenaj rokaĵoj (magmo-rokaĵoj aŭ magmaĵoj)
• Sedimentad-devenaj rokaĵoj (sedimentoj, sediment-rokaĵoj)
• Metamorfa roko, Metamorfozo-devenaj rokaĵoj (metamorfaĵoj)

Mia eraro estis ke mi preteratentis la metamorfajn rokojn. Igneous rocks do ne estas la solaj nesedimentaj . Nesedimentaj estas ankaŭ la metamorfaj rokoj.
La angla igneous respondas al la magmaj “petroj” de la supra citaĵo. Komparinte la francan, germanan, italan kaj rusan vikipediojn kun la angla Wikipedia, mi vidas, ke en tiuj lingvoj oni ja parolas pri roches magmatiques, magmatische Gesteine, rocce magmatiche, магматические горные породы por tio, kio en la angla estas igneous rocks. (Sed en la hispana rocas igneas.)
Do en eventuala nova eldono mi ŝanĝus la tekston jena:
igneous magma

Mi nomus la tri klasojn de roko, angle igneous, sedimentary, metamorphic, en Esperanto magma, sedimenta, metamorfa.

1 comment: